Omgang met uw hond
Natuurlijk gedrag
Aangeleerd gedrag
Lichaamstaal
Aandachtsoefeningen
Lykeios, Praktijk voor hondengedrag
Joep de Keyzer
Inleiding
Voor u ligt een handreiking tot het omgaan met een hond. In de omgang met onze hond bewandelen we twee wegen: we sluiten zoveel mogelijk aan bij zijn natuurlijk gedrag, kijkende naar en lerende van het sociale gedrag van zijn stamvader de wolf en daarnaast leren we hem een aantal gedragingen aan die hij niet van nature heeft, waarbij we gebruik maken van de kennis en inzichten uit de gedragsleer.
Laten we ons ook realiseren dat een hond in de eerste plaats een dier is. We doen hem daarom recht als we hem benaderen als een dier. Het is verleidelijk om een hond menselijke eigenschappen en emoties toe te dichten, juist omdat hij in staat is om op een harmonische manier met ons te leven Samen met ons deelt hij lief en leed en soms is hij inderdaad onze beste vriend. Toch is het goed om van tijd tot tijd enige afstand te nemen van deze emotionele benadering en de hond weer terug te brengen tot dat wat hij werkelijk is: een dier met ‘lemon brains’ dat eigenlijk met maar één ding bezig is: ‘What is in it for me?” (Jean Donaldson, ‘The culture clash’, 1996).
Als eerste volgt er een beschrijving van het natuurlijke gedrag, uitgaande van de wolf. Vervolgens komen belangrijke aspecten uit de leertheorie aan bod, die we toepassen als we onze hond iets willen leren. Daarna bespreek ik de lichaamstaal van een hond en als laatste krijgt u een uitleg over hoe u het wandelen aan de lijn met uw hond kan oefenen.
Deel 1 Natuurlijk gedrag
Deel 2 Aangeleerd gedrag
Deel 3 Lichaamstaal
Lichaamshoudingen
Honden communiceren voornamelijk met elkaar via hun lichaamshouding. Tijdens een ontmoeting is het van belang om de onderlinge rangpositie vast te stellen. Hierbij spelen de combinatie van de houding van de staart en de stand van de oren de belangrijkste rol.
We kunnen vier lichaamshoudingen onderscheiden die de volgende toestanden aanduiden: zelfverzekerd/dominant, onderdanig/deemoedig, ambivalent en angstig.
Agressie en mimiek
Een hond kan met behulp van zijn mimiek de mate van agressie aangeven, zijn bereidheid tot al dan niet aanvallen. Hiertoe trekt hij zijn lippen en neus op om zijn tanden en kiezen te laten zien. De mate van agressie kan variëren van dominante agressie via ambivalente agressie tot angstagressie.
Conflictsignalen en spanning
Een hond kan met zijn lichaamstaal ook uitdrukken dat hij een zogenaamd inwendig conflict heeft. Vaak treedt dit op wanneer de hond iets moet doen waar hij eigenlijk ‘geen zin in heeft’. Dat kan te maken hebben met een onduidelijke rangpositie, of dat de hond het gedrag dat van hem verwacht wordt, niet begrijpt of nog niet volledig beheerst. Er bouwt zich dan een spanning op in zijn lichaam, veroorzaakt door een conflict tussen twee relevante gedragssystemen, een spanning die hij kwijt moet. Dit doet hij door gedrag te vertonen dat in die situatie en op dat moment niet functioneel is. Gapen, schudden en krabben zijn de meest voorkomende conflictsignalen. In de gedragsleer wordt dit ook wel ‘overspronggedrag’ genoemd.
Een ander voorbeeld van spanning is het aflikken van de bek. De hond likt met zijn tong langs zijn bek. Hij heeft dan een droge mond, wat veroorzaakt wordt door een teveel aan adrenaline, een hormoon dat aangemaakt wordt onder invloed van spanning die in zijn lichaam is opgetreden.
Deel 4 Het lopen aan de lijn - Aandachtsoefeningen
Conclusie
Al onze huishonden stammen af van de wolf. Of het nu een Chihuahua, Teckel, Terriër, Retriever, Poedel, Rottweiler, Herder, Husky of een kruising is, allemaal beschikken ze over hetzelfde gedragspotentieel als een wolf. Het is gemakkelijker om een Herder of Husky als een wolf te zien dan een veel kleinere hond, maar hoe vertederend deze laatste ook kan overkomen, ook hij zal zich als een wolf gedragen en ‘verwacht’ dit ook van zijn roedelgenoten.
Het uitgangspunt van de opvoeding is dat we proberen aan te sluiten bij dat natuurlijke wolvengedrag en onszelf, zo vaak als dit mogelijk is, als een wolf gedragen in de omgang met onze hond.
Onze honden worden nooit geestelijk volwassen, dus moeten we ons er steeds van bewust zijn dat we een ranghogere positie innemen dan de hond en moeten we het juiste bijbehorende sociale gedrag vertonen. Dat is feitelijk een zorgplicht die we tegenover onze hond hebben. Hier kan ook nooit een uitzondering op gemaakt worden. De Duitse wolvenonderzoeker Werner Freund gebruikt de volgende woorden: wolven zijn ontzettend consequent en er bestaat bij hen geen ‘Wischi Waschi’.
Naast het aansluiten bij zijn natuurlijke gedrag, leren we de hond een aantal gedragingen aan die we kunnen inzetten op momenten dat onze maatschappij daarom vraagt. We willen niet dat onze hond andere mensen overlast bezorgt. We kunnen en mogen niet verwachten dat andere mensen net zo dol zijn op onze hond als wijzelf. Om dit te bereiken, passen we de principes uit de gedragsleer toe.
Deze manier van opvoeden, zoveel mogelijk aansluiten bij het natuurlijk gedrag én het aanleren van nieuw gedrag om de hond op de juiste wijze in de maatschappij te laten functioneren, die combinatie zal het welzijn van onze hond alleen maar ten goede komen. Als we onze hond zo opvoeden, ben ik ervan overtuigd dat we een lichamelijk en geestelijk gezonde hond krijgen die goed in zijn vel zit, die rustig en ontspannen is, kortom een ‘gelukkige’ hond, die daadwerkelijk onze beste vriend is.
Wie ben ik
Joep de Keyzer
- Gediplomeerd hondengedragstherapeut
- Ervaren docent en coach
- Expert op het terrein van gedragsleer en het natuurlijk gedrag van de hond
Contact
Nieuwsgierig geworden. Heeft u vragen. Of wilt u afspreken? Neem contact op!
Praktijk voor hondengedrag Lykeios
- Peeskesweg 2, 7041 CB 's Heerenberg
- 06-23914292
- info@lykeios.nl
Dierenkliniek de Pijp
- Ceintuurbaan 199, 1074 CV Amsterdam
- 020-26119548
- info@dierenkliniekdepijp.nl